08 februari Webinar LG Seeds – ons antwoord op uw vragen over het Europees landbouwbeleid

Zoals beloofd tijdens de uitzending van onze webinar zouden wij op korte termijn terugkomen met een antwoord op alle gestelde vragen over maïs, suikerbieten en het Europees landbouwbeleid. En dit waren er heel wat.

Hieronder vindt u alle vragen en antwoorden betreffende het Europees landbouwbeleid.

GLB Green Deal

Klopt het dat de Europese Unie een halvering van het fytogebruik voorziet tegen 2030?

Ja, dit klopt. In de loop van vorig jaar stelde vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans de Europese “Green deal” voor aan de pers. Dit is een lijvig document met betrekking tot de duurzame transitie van de Europese Unie in al zijn geledingen. Dit gaat dus niet enkel over landbouw. In het landbouwluik staat wel vermeld dat het de bedoeling is het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de land- en tuinbouw te halveren tegen 2030. Toch enige kanttekeningen hierbij. Deze tendens is eigenlijk al een tijdje aan de gang en het is ook zo dat fytofarmaceutische en bepaalde zaadbedrijven vandaag volop inzetten op de ontwikkeling van biociden. Deze zullen er in het komende decennium aan versneld tempo aankomen en zullen vaak een behoorlijk alternatief zijn voor de vandaag beschikbare middelen. Maar in vele gevallen wordt het doch koffiedik kijken hoe bepaalde plantenziekten of onkruiden in de toekomst zullen aangepakt worden.

Coronaherstelfonds

Is de landbouw eigenlijk wel een begunstigde van het Europees coronasteunfonds?

Ja, maar in beperkte mate. Het coronafonds is op 10 december 2020 goedgekeurd door de Europese Raad van Staatshoofden en Regeringsleiders met als doel de sectoren te steunen die het meest lijden onder de coronacrisis. Het Europese budget bedraagt 750 miljard Euro waarvan 8,07 miljard € voor de landbouw voorzien is. Voor België gaat het over 25,2 miljoen euro waarvan 30% ter beschikking wordt gesteld in 2021 en 70% in 2022. Minstens 55 % van dit budget moet naar jonge opstartende boeren gaan. Bovendien moet er minstens 37% van het budget georiënteerd worden richting milieu, klimaat, dierenwelzijn en biolandbouw.

GLB 2021-2027

Staat het nu vast dat het nieuwe GLB er pas in 2023 komt?

Ja, dat klopt. Normaal gezien zou het nieuwe GLB ingegaan zijn op 1 januari 2021. Maar door de Europese verkiezingen, de Brexit en het coronavirus heeft het dossier een grote vertraging opgelopen. Bovendien moeten de Europese Raad, het Parlement en de Commissie nog een vergelijk vinden dat we wellicht kunnen verwachten in april aanstaande. Voor 2021 en 2022 is een overgang voorzien, maar het nieuwe GLB tot 2027 gaat pas in voege op 1 januari 2023.

Is er al meer bekend over de vergroening en ecoregelingen?

Ja, er komt steeds informatie maar deze is nog niet concreet genoeg. Het is algemeen bekend dat 20 à 30% van het globale GLB-budget zal gaan naar de zogenaamde ecoregelingen. Recent heeft de Europese Commissie een lijst vrijgegeven met een resem landbouwpraktijken die het voorwerp kunnen uitmaken van een erkenning als ecoregeling. De lijst bestaat uit 2 sublijsten. De eerste lijst behelst biolandbouw en landbouwpraktijk gerelateerd aan geïntegreerde gewasbescherming, ook IPM genaamd.

De tweede lijst bevat een brede waaier aan praktijken rond dierenwelzijn en veeteelt. Voorbeelden zijn voederplannen met aandacht voor de toegang tot kwaliteitsvol voeder en water. Diervriendelijke stalsystemen staan op het lijstje. Opmerkelijk is dat er een rubriek gewijd is aan het subsidiëren van beweiding. Dit is niet onbelangrijk want door de schaalvergroting en robotisering zit een aanzienlijk deel van de veestapel vandaag op stal. Verder staat er ook subsidiëring op stapel voor boeren die hun koeien additieven geven om de methaanuitstoot van dieren te beperken. Ook verbetering van mestmanagement en mestopslag staat in het rijtje.

Verder gaat het in deze lijst ook over de gewassen en meer specifiek over precisielandbouw of het toepassen van andere innovatieve technieken om de input van nutriënten, mest en gewasbeschermingsmiddelen te beperken. Eveneens op de lijst vinden we het efficiënter maken van irrigatietechnieken.

Wanneer kennen we de ecoregelingen?

Dit is nog niet voor direct. Eerst dient een akkoord gevonden te worden tussen de Raad, het Parlement en de Commissie over de grote lijnen. Daarna moet de Vlaamse regering na deze zomer haar strategisch plan indienen bij de Europese Commissie. Eenmaal daar een akkoord over is, zullen de ecomaatregelen gekend zijn. Finaal zullen alle beslissingen ter zake in 2022 genomen worden. Op korte termijn hoeft geen gedetailleerde aanpak van de nieuwe vergroening in Vlaanderen verwacht te worden.

Klopt het dat er in het nieuwe GLB terug 5% dient te worden braak gelegd?

Neen, dat klopt niet. In de Green Deal en de aanzet naar het nieuwe GLB wordt gesteld dat 5% van een landbouwbedrijf zal moeten bestaan uit niet-productieve elementen.  Dit zou wel eens de vervanger kunnen zijn van wat heden het EAG (Ecologisch Aandachts Gebied) genoemd wordt. Braaklegging zou overigens een zinloze operatie zijn in tijden van dalende stocks van bepaalde grondstoffen. En in het licht van de klimaatverandering zou het al even zinloos zijn om gronden braak te leggen daar waar intussen steeds meer regio’s kampen met een significant watertekort.

Kunnen we in de toekomst blijvende weiden scheuren?

De kans is klein dat dit toegelaten wordt zonder elders eenzelfde oppervlakte blijvend grasland aan te leggen. De regels zijn ter zake een paar jaar geleden al enigszins versoepeld, gezien de individuele basis qua blijvend grasland werd vervangen door een collectieve regeling waarbij het areaal blijvend grasland in Vlaanderen maximaal 5% mocht dalen ten opzichte van de situatie 2012. Gezien blijvend grasland dé CO_²-buffer is bij uitstek, is de kans klein dat plots zou worden toegelaten dat de ploeg er zomaar in kan.

Wat wordt verstaan onder “5% niet-productief telen”?  Geldt dit voor de ganse bedrijfsoppervlakte?

Dit is vandaag nog niet uitgeklaard. Dit lijkt mij de wedergeboorte te worden van het Ecologisch Aandachtsgebied, maar in een andere gedaante. In eerste instantie zou het over de ganse bedrijfsoppervlakte gaan maar dat ligt nog niet definitief vast.

Wat met de betaalrechten na de Brexit?

De impact is beperkt. Het is zo dat het GLB een budget voorziet van 360 miljard euro voor landbouw voor de komende 7 jaar. Dit is minder dan in het vorige tijdvak 2014-2020 maar anderzijds een meevaller ten opzichte van heel wat doemscenario’s die de laatste tijd de kop opstaken. Het niveau van de betalingen zal significant lager zijn dan in 2015 maar slechts beperkt lager dan 2019.

Wat gaat er gebeuren met de pensioenboeren in het nieuwe GLB?

Wat met de pensioenboeren zal gebeuren, zal pas beslist worden eenmaal de uitvoering van een nieuw GLB aan de orde is. Vanuit diverse hoeken wordt erop aangedrongen om een einde te maken aan de cumul pensioen & ontvangen van betalingsrechten. Ik durf niet te voorspellen of het zover komt.

Heeft het ontkoppelen van de zoogkoeienpremie geen leegloop van de sector tot gevolg?

Dit is een heel terechte vraag en is ook de reden waarom beleidsmakers zo lang aarzelden om deze beslissing te nemen. Ik verwacht dat dit aan gepaste begeleidingsmaatregelen zal gekoppeld worden, want een gedeeltelijke leegloop van deze sector is een niet denkbeeldig scenario. 

Hoe moeten we seizoenpacht vanaf 2022 correct uitvoeren?

De Vlaamse minister van Landbouw heeft beslist dat een en ander verandert vanaf 2022. Enkel wie de hoofdteelt verbouwt, komt in aanmerking voor de activatie van het betalingsrecht. Of nog anders gesteld, de gebruiker op 31 mei is degene die de premies ontvangt.  Dit zal inderdaad een impact hebben op seizoenpachten, waarbij het vandaag vaak niet de gebruiker op 31 mei is die de premies activeert. Een correcte uitvoering zal dus deze zijn waarbij de teler van de hoofdteelt ook diegene dient te zijn die het gewas aangeeft in de verzamelaanvraag.

Zal men in de toekomst nog een grotere rotatie willen dan 3 gewassen, bv. 4 of 5 gewassen?

Ik denk het helemaal niet. Wat wel in de wandelgangen van de Europese Commissie gehoord wordt, is een denkoefening over de vruchtwisseling. Dit betreft niet direct het aantal gewassen dat op een bedrijf verbouwd moet worden, maar wel de sequentie ervan. Of anders gezegd, er zouden tot op een zekere hoogte beperkingen kunnen komen op monocultuur. Maar voor alle duidelijkheid: niets is hierover beslist.

Klimaatregels

Kan de kernuitstap een impact hebben op klimaatmaatregelen voor de landbouw?

Zeker. De huidige regering wil in 2025 het pad van de kernenergie verlaten door de laatste twee kerncentrales te sluiten. Dit zal finaal beslist worden in november 2021. In dit geval zal de verdwenen energievoorziening in ons land moeten worden vervangen door bv. gascentrales. Deze stoten significant meer CO_² uit. Anderzijds wil Europa met de Green Deal gaan naar een vermindering van de CO_²-uitstoot met 55% tegen 2030. Beide doelstellingen staan dus haaks op elkaar. Of anders gezegd: als alle kerncentrales sluiten, zullen scherpere doelstellingen worden opgelegd aan de rest van de maatschappij, met name de industrie, de transportsector, de landbouw en de individuele gezinnen. Veel tussenwegen zijn er niet.

In Duitsland is sprake van de invoering van een CO_²-taks voor kunstmeststoffen en diesel. Is hier ook sprake van?

Voorlopig is dit in ons land niet het geval. Anderzijds zal het dieselgebruik in de komende jaren heel sterk ontraden worden door tal van maatregelen.

Gaat er landbouwgrond verloren door het klimaatbeleid en waarom zit men permanent op de kap van de landbouw die amper verantwoordelijk is voor 8 à 10% van de broeikasgasuitstoot?

Ik denk niet dat er per definitie veel landbouwgrond verloren zal gaan door het klimaatbeleid. Het is ook niet zo dat iedereen hiervoor permanent op de kap van de landbouw zit. Elke sector is betrokken en veel sectoren worden met de vinger gewezen. Ik zou durven pleiten voor een goede verstandhouding tussen landbouw en klimaatbeleid. Want als het met het klimaat fout loopt, is de landbouw het eerste slachtoffer. Landbouw is dus helemaal niet de grootste vervuiler maar wel de meest getroffen sector als het helemaal fout loopt.

Kunnen wij als akkerbouwer een vergoeding krijgen voor de C0_²-captatie van onze gewassen? Bieten nemen bv. veel CO_² op.

Hoewel het misschien geen slecht idee is, zie ik dit niet gebeuren. Er is anderhalf jaar lang gedebatteerd over het meerjarig financieel kader van de EU en het budgettaire keurslijf is strak. Anderzijds is het wel zo dat er ecoregelingen komen waarbij het verstrekken van premies voor de landbouw wordt gekoppeld aan klimaatgerelateerde randvoorwaarden. Een rechtstreekse CO_² financiering voor onze gewassen komt er alvast niet, maar premies zullen wel deels gekoppeld worden aan het realiseren van klimaatdoelstellingen.

Markten

Snapt men niet dat beleggingsfondsen onze voedselprijzen de hoogte injagen?

Wanneer via beleggingsfondsen massaal geld geïnvesteerd wordt in landbouwgrondstoffen, doet dit uiteraard de voederkosten stijgen en ook de kostprijs van melk en vlees. Dit is evenwel nog geen garantie dat de consument die ook voelt. We hebben in het verleden maar al te vaak gezien dat de kostprijs van landbouwproducten stijgt, maar dat dit niet kan doorgerekend worden aan de consument. In sommige gevallen gebeurt het wel. Maar het zal steeds zo zijn dat in een vrijemarkteconomie beleggingsfondsen investeren in de sectoren waarvan ze een grote return on investment verwachten.

Wat is de impact van de olieprijs op de graanmarkt?

Dit is niet eenduidig te stellen. We hebben in het verleden al perioden gekend met hoge graanprijzen tijdens perioden van hoge olieprijzen en omgekeerd.

Wat wel eenduidig is, is de impact van de olieprijs op de suikerprijs. Wanneer de olieprijs daalt, daalt ook de prijs van de biobrandstoffen, dus ook deze van bio-ethanol. En wanneer deze daalt, heeft dit meestal een negatieve impact op de suikerprijs. Want dan wordt het Braziliaans suikerriet georiënteerd naar suiker- en niet naar ethanolproductie. Dit leidt dan weer tot een hoog aanbod aan suiker op de wereldmarkt, wat de prijzen in een negatieve spiraal kan duwen. Gezien granen als bio-ethanol worden verwerkt, zou men een analoge situatie kunnen verwachten, maar dat is niet eenduidig vast te stellen.

Gaat een uitzaai van een groot areaal graan niet ten koste van het areaal korrelmais?

Eigenlijk wel. Beide teelten zijn wereldwijd goed voor 150 miljoen ha en beide teelten worden voor een groot deel in dezelfde regio’s verbouwd. Dus een stijging voor de ene teelt houdt vaak een daling van de andere in. Dat is zeker het geval in ons land. In de jaren met slechte uitzaaimogelijkheden voor wintertarwe blijft meer areaal liggen dat voor o.a. korrelmais in aanmerking komt. In die zin is de vraag interessant want de voorziene toename van het areaal tarwe zou een voorbode kunnen zijn van een lichte wereldwijde daling van het areaal maïs.

Hoeveel boeren houden we nog over in 2030?

Wat Vlaanderen betreft, zijn er vandaag nog 21 à 22.000 landbouwbedrijven. Als de huidige dalende tendens aanhoudt of licht versnelt, zullen er tegen 2030 nog zowat 15 à 16.000 landbouwbedrijven overblijven in Vlaanderen.

Mogen we terug beginnen investeren in de melkveehouderij?

Het investeren in de melkveehouderij is de laatste jaren niet gestopt. Dit is duidelijk te zien aan de melkproductie in Vlaanderen die 40% hoger is dan een kleine 10 jaar geleden.

Mag India zomaar de suikerproductie subsidiëren?

India mag dit doen, maar dan binnen de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) die internationaal gelden. Feit is dat India vaak buiten dit kader gaat en op die manier de markt overspoelt met suiker. Brazilië en Australië klagen daarom India aan bij de WHO. De WHO oordeelt evenwel dat de subsidies die India zijn suikersector toekent, overeenstemmen met het wereldwijde beleid. Het is zo dat India niet de suiker zelf mag subsidiëren, maar wel het transport, de vrachtkosten, marketing, opslag en verwerking. Het probleem van het al dan niet exporteren door India zal in de toekomst evenwel voor een groot deel opgelost worden door de interne consumptie. Op dit ogenblik wordt India op grote schaal geconfronteerd met de coronapandemie. Het land wil dan ook in geen enkel geval ook nog grote risico’s lopen op het vlak van zijn eigen voedselproductie.

Vlaams milieubeleid

Is er niet dringend overleg met de landbouw nodig? Burgemeesters willen maar al te graag veel bos in hun gemeente.

Ja, dat klopt alhoewel niet alle burgemeesters over dezelfde kam kunnen geschoren worden. Er is in eerste instantie overleg nodig tussen de minister van Omgeving en de landbouwsector. Maar ook op lokaal niveau is goed overleg noodzakelijk. Eén zaak is duidelijk: het bebossingsplan van de Vlaamse regering (4000 ha in de huidige legislatuur en 6000 ha in de volgende legislatuur) kan integraal uitgevoerd worden, zonder ook maar aan 1 ha landbouwgrond te raken. Laten we toejuichen dat de ganse maatschappij er werk van maakt Vlaanderen te bebossen zonder de landbouw te raken. En dit kan probleemloos. Het zal daarom wel noodzakelijk zijn dat landbouwers en hun organisaties van dichtbij opvolgen wat de Vlaamse en de lokale overheid van plan zijn.

Wanneer praat men over een bos?

Men praat over een bos als het 100 m² groot is. Tevens moet het bestaan uit drie rijen bomen van minimum 10 meter lang. Ook moet de afstand tussen de 3 rijen er ook voor zorgen dat het bos 10 m breed is. Dus een bos moet minimum bestaan uit 100 m² en dit moet minimum 10 m op 10 m zijn.

MAP en meststoffenregister

Een behoorlijk groot aantal vragen betreffen het MAP en de meststoffenregistratie. Gezien dit helemaal geen thema was tijdens de webinar, kunnen we deze vragen niet beantwoorden. We kunnen er wel aan toevoegen dat we weinig begrip hebben voor de bijzonder stringente manier waarop het mestbeleid momenteel wordt aangepakt.